Józef Piotr Lompa – (1797-1863), górnośląski działacz, nauczyciel, publicysta, pionier oświaty ludowej oraz etnografii na Śląsku. Prekursor procesu polskiego odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku oraz autor polskich podręczników szkolnych, ponadto współpracownik wielu ówczesnych pism, prozaik, poeta, tłumacz. Ponad 30 lat swego życia związał z Lubszą, w której zamieszkał wraz z rodziną. Przyczynił się do utworzenia tutejszej szkoły podstawowej, gdzie pracował na posadzie nauczyciela, oprócz tego pełnił funkcje pisarza gminnego i organisty. W Lubszy rozpoczął swą działalność pisarską, społeczną oraz narodową.

Związany był z bytomskim wydawnictwem „Dziennik Górnośląski”, broniącym praw i języka ludności polskiej. W 1848 roku był inicjatorem założenia Towarzystwa Nauczycieli Polaków oraz Towarzystwa Pracujących dla Oświaty Ludu Górnośląskiego w Bytomiu, współzałożycielem Towarzystwa Nauczycieli Polaków w Bytomiu. Domagał się nauki języka polskiego oraz historii Polski w szkołach oraz był zaangażowany w ideę tworzenia polskich bibliotek na Śląsku. Zapoczątkował systematyczne gromadzenie śląskich pieśni i prozy ludowej. Przez cały okres pracy w szkole zaangażowany był w twórczość literacką. Dorobek pisarski Lompy jest bogaty i różnorodny – obejmuje wiersze i prozę, podręczniki szkolne, poradniki z zakresu oświaty rolniczej, dziełka religijne, prace historyczne i etnograficzne, artykuły publicystyczne.

Dorobek pisarski Józefa Lompy szacowany jest, w zależności od źródła, na 50 do około 100 utworów napisanych w języku polskim.

Wśród głównych nurtów jego twórczości wymienić można  publicystyczny i popularnonaukowy, których zadaniem była edukacja ludności na Śląsku. Jest autorem przede wszystkim dzieł o charakterze historycznym i etnograficznym, poświęconych głównie historii Śląska i miast śląskich, a także podręczników do nauki szkolnej. Wyróżnić można także nurt beletrystyczny; Lompa chcąc zapobiec zniszczeniu wielu dawnych pieśni, dzieł sztuki Górnego Śląska, spisał w sywych książkach około 191 baśni i legend śląskich.

W publikacjach prasowych występował pod pseudonimem A. Mieczyński, pisał m.in. do „Tygodnika Cieszyńskiego”, „Tygodnika Polskiego” w latach 1845-46, „Dziennika Górnośląskiego” (1848-49), „Telegrafu Górnośląskiego”, „Szkoły Polskiej (1849-53), „Gwiazdki Cieszyńskiej”.

Wybrane publikacje (na podstawie Wikipedia):

Etnograficzne:

•     „Powieści gminne śląskie” – drukowane w 1848 roku w „Dzienniku Górnośląskim”,

•     Przysłowia i mowy potoczne ludu polskiego na Śląsku cyfrowa wersja tekstu online z 1858 roku, zawierająca ponad 700 przysłów.

•     „Historya o Gryzeldzie i margrabi Walterze” cyfrowa wersja tekstu online z 1884 roku

•     „Klechdy, czyli baśnie ludu polskiego na Śląsku” wydane anonimowo w Warszawie w 1900.

•     „Pieśni ludu śląskiego” wydana z rękopiśmiennych zbiorów Lompy w 1970 we Wrocławiu[9].

Popularnonaukowe:

•     „Kruszce śrebrne w Bytomiu Górnośląskim”,

•     „Nowe udoskonalone pszczelarstwo ks plebana Dzierżona” – przekład z niemieckiego,

•     „Historyczne przedstawienia najosobliwszych zdarzeń w królewskim mieście powiatowym w Oleśnie”

•     „Krótkie wyobrażenie historyi Śląska dla szkół elementarnych” wydana w 1821 roku w Opolu.

•     „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej” cyfrowa wersja tekstu online z 1843 roku

•     „Książka do czytania dla klassy średniej szkół katolickich miejskich i wiejskich” cyfrowa wersja tekstu online z 1853 roku

•     „Przewodnik do rachunków pamięciowych dla Nauczycieli elementarnych jako też dla własnego ćwiczenia się” Jozef Lompa, 1848

•     „Pielgrzym w Lubopolu, czyli nauki wiejskie, szczególniej dla ludu szląskiego zastosowane” cyfrowa wersja tekstu online z 1844 roku,

•     „Wzory kaligraficzne polskie”,

•     „Krótki rys nauki naturalnej”,

•     „Wskazówki do stosownej uprawy wiejskich warzywnych ogrodów”

Językowe:

•     „O śląsko-polskiej mowie”,

•     „Granice mowy polskiej na Śląsku pruskim”,

•     „Idyotyzmy i germanizmy śląskie”,

•     „Spis książek polskich w Śląsku pruskim wydanych”,

Religijne:

•     „Historya o pobożnej i błogosławionej Petroneli, polskiej pustelnicy na górze Chełm u S. Anny w Górnym Szląsku” cyfrowa wersja tekstu online z 1855 roku

•     „Kwiaty moralne zbierane na Górze Świętej Anny w Górnym Szląsku, wydawające najprzyjemniejszą wonność i posiłek dla dusz pobożnych chrześciańskich: bukiet pierwszy” cyfrowa wersja tekstu online z 1854 roku.

•     “Kancjonał pieśni kościelnych z melodiami” Olesno 1821,

•     “Zbiór pieśni na Boże Ciało”,